Descubrindo o patrimonio: a Santa de Pedra
Na parroquia de Paderne de Allariz escóndese unha xoia histórica e mítica que leva espertando o interese de habitantes e visitantes durante séculos: a Santa de Pedra. Este enigmático monumento de pedra foi obxecto de múltiples interpretacións, desde a súa orixe ata a súa función na vida espiritual e cultural da rexión.
A Santa de Pedra é unha escultura pétrea de forma antropomorfa. Esta figura tallada en pedra é unha das poucas representacións precristiás que sobreviviron en Galicia, o que a converte nunha peza singular dentro do patrimonio galego. A súa orixe remóntase, segundo algúns estudos, a tempos prerromanos ou aos primeiros séculos da romanización da península ibérica. A pesar da erosión causada polo paso do tempo, aínda se poden distinguir os trazos básicos da figura, que parece representar unha deidade feminina.
A Santa de Pedra está esculpida nunha posición erguida e presenta un rostro esquemático, con detalles que lembran os ídolos de épocas antigas, particularmente dos pobos que habitaron a rexión antes da chegada do cristianismo. Crese que puido ser unha representación dunha deusa relacionada coa fertilidade ou coa natureza, típica das crenzas pagás celtas.
Lendas
A figura de pedra, de tamaño humanoide, atópase rodeada dun entorno natural cheo de simbolismo, algo común en monumentos de culto precristián. A elección do lugar non parece casual, xa que está rodeada de elementos naturais como bosques e regatos, o que suxire unha conexión ritual cos ciclos da natureza e a auga, un símbolo moi relevante nas tradicións pagás locais.
Como sucede con moitos monumentos antigos, a Santa de Pedra foi obxecto de múltiples lendas e mitos que alimentaron a curiosidade dos veciños. Ao longo dos séculos, o culto pagán que podería estar asociado con esta figura foi absorbido pola chegada do cristianismo, transformando a súa función orixinal nunha figura máis próxima á relixiosidade cristiá popular.
Unha das lendas máis coñecidas conta que a Santa de Pedra é unha representación dunha deusa adorada en tempos prerromanos, pero que co paso do tempo, e a expansión do cristianismo, a súa imaxe foi reinterpretada como a dunha santa. Este proceso de sincretismo é común en moitas rexións de Galicia, onde os antigos lugares de culto pagán foron cristianizados, adaptando as figuras locais á nova relixión. Crese que, nalgún momento da Idade Media, esta figura foi adoptada pola poboación local como protectora da rexión. Neste sentido, a Santa de Pedra tería sido vista como unha santa milagreira capaz de interceder pola saúde dos habitantes e a fertilidade dos campos, asumindo un papel que antes podería pertencer a unha deidade celta.
Entre as historias populares, cóntase que a Santa de Pedra é capaz de realizar milagres. Os veciños relatan como, en tempos de seca ou de enfermidade, acudían á figura para pedir protección e favores. As ofrendas e rituais que se realizaban ante a santa, como deixar flores, alimentos ou prendas, reflicten un sincretismo entre antigas crenzas pagás e prácticas cristiás que perviviron ata tempos recentes. Un dos ritos máis comúns era o de pasar a man pola pedra da santa, como un xesto de veneración e petición. Tamén se conta que as nais levaban aos seus fillos enfermos para que foran bendicidos polo poder protector da figura de pedra. Este tipo de prácticas, aínda presentes na memoria oral dos habitantes, conecta á Santa de Pedra cunha función protectora contra o mal e as enfermidades.
Máis ca unha escultura
A Santa de Pedra é moito máis que unha simple escultura en pedra; é un símbolo de identidade para a comunidade de Paderne de Allariz e para toda a comarca de Allariz. A súa presenza perdurou ao longo dos séculos, desafiando os cambios culturais, políticos e relixiosos da rexión. Esta resiliencia permitiu que se manteña como un elemento clave na historia local.
Na actualidade, a Santa de Pedra converteuse nun atractivo turístico para quen busca coñecer o patrimonio arqueolóxico e espiritual de Galicia. A combinación de misterio, historia e lenda que rodea á figura chamou a atención de investigadores e curiosos por igual. Este monumento foi obxecto de estudos arqueolóxicos e antropolóxicos que intentan desentrañar a súa verdadeira orixe e significado. Ademais, nos últimos anos, fomentouse un interese crecente arredor do turismo rural e cultural en Galicia, e a Santa de Pedra é unha das paradas obrigadas para aqueles que buscan mergullarse na riqueza do pasado galego.
A Santa de Pedra de Paderne de Allariz é un exemplo de como as antigas crenzas pagás de Galicia sobreviviron ao paso do tempo, adaptándose e fusionándose co cristianismo. A figura, cargada de simbolismo e misterio, segue sendo un importante testemuño da historia espiritual da rexión. Hoxe en día, a súa presenza é un recordatorio da profunda conexión entre as culturas precristiás e as tradicións relixiosas que moldearon a identidade de Galicia.