A Real Academia Galega pon o foco na autora ourensá Pura Vázquez
Nada o 31 de marzo de 1918 no seo dunha familia republicana que padeceu a represión do franquismo, a mestra, poeta e narradora ourensá Pura Vázquez (31 de marzo de 1918-25 de xullo de 2006) foi autora dunha vizosa obra bilingüe, en galego e castelán, que se estende ao longo de máis de corenta títulos e seis décadas de escritura. O Arquivo da Real Academia Galega atesoura nos seus fondos unha serie de fotografías de Pura Vázquez que reflicten as vicisitudes dunha vida marcada pola experiencia da emigración e o compromiso coa literatura. Co gallo do aniversario da autora, membro correspondente da institución, a RAG publica na súa páxina web unha escolma de imaxes desta colección, que pode consultarse integramente a través de Galiciana- Arquivo Dixital de Galicia.
En total, a colección consta de 67 fotografías procedentes dunha doazón realizada por Luís Alonso Girgado no ano 2006. A mostra constitúe unha sorte de fotobiografía dunha autora de vida itinerante, entre Galicia, Venezuela e Madrid, que foi quen de manter unha longa e intensa actividade creativa en condicións adversas, e de se relacionar estreitamente cos principais círculos intelectuais galeguistas e casteláns do seu tempo.
De formación autodidacta, a biblioteca familiar, que dispuña dos clásicos do Rexurdimento en galego, foi a primeira fonte de contacto da futura poeta coa literatura, que cultivou na escritura desde moi cedo. Cursou o bacharelato en Ourense, no Instituto do Posío, onde coñece a Otero Pedrayo, quen facilitou as súas primeiras colaboracións en prensa no xornal La Zarpa, fundado polo líder agrarista ourensán Basilio Álvarez.
Desde este momento e practicamente ao longo de toda a súa vida, Pura Vázquez publicou artigos de xeito constante na prensa do seu tempo, tanto na de carácter xeral galega ou española, como os xornais Galicia, La Región, El Ideal Gallego, La Voz de Galicia, Informaciones ou ABC; coma nas cabeceiras de carácter literario dunha e doutra beira do Atlántico, como as revistas venezolanas Vida y Letras, Antorcha, Árbol de fuego ou Poesía de Venezuela e nos medios das diversas casas de Galicia en América.
Logo da guerra civil, Pura Vázquez rematou Maxisterio en Ourense e emprendeu o seu periplo como docente en diversos puntos do Estado, entre eles Madrid, onde entra en contacto cos círculos literarios da capital. En 1955, tras unha calorosa despedida da intelectualidade galeguista, emigra a Venezuela onde permanecerá oito anos en total en tres etapas diferentes da súa vida. Establecida en Madrid tras a súa volta, regresa de xeito definitivo a Ourense en 1992.
Malia cultivar todos os xéneros literarios, Pura Vázquez é recoñecida sobre todo polo seu labor como poeta, que principia moi cedo, coa publicación, xa en 1943, de Peregrino de amor, poesía en castellano y en gallego, á que seguirá Íntimas, editada por Xistral en 1952, a colección dirixida por Manuel María e Ánxel Johan. Este libro, canda O paxaro na boca, de Luz Pozo, foi o primeiro de autoría feminina publicado despois da guerra civil.
Poesía intimista e vinculada a Ourense
A súa poesía, intimista e contida, ten na evocación da paisaxe do seu Ourense natal un dos seus temas predilectos: Cidade de augas quentes no gurgullar das fontes / das Burgas e das Caldas e de outros manantíos. / Percorrín os teus montes, treméi coas túas campás. (Se digo Ourense..., 1994).
A experiencia da emigración, a morriña e o desarraigo foron outras materias constantes da súa poesía: O meu corpo non está eiquí, conmigo. Esta na ansiedade, / no deseio, na ledicia, na saudade, no amor, / na música segreda, inefabre, no nome que bico ao / nomealo: Galicia. (O desacougo, 1971).
Tamén a poesía amorosa está presente na súa obra xa desde as súas primeiras composicións, ás veces para celebralo e outras para invocalo: Ven a poboarme, amor, da túa gracia que da vida nasce. / a encherme as veas de cantigas mácias. / de podentes maruxías, de escintileos / de asosegadas estrelas bariles.
Abundan ademais na súa vizosa produción poética as composicións en homenaxe a figuras admiradas ou queridas súas, quer contemporáneas, como Otero Pedrayo, Xohana Torres, Ramón Piñeiro, Lois Soto ou Francisco Fernández del Riego; quer históricas, como Ramón Cabanillas, Curros Enríquez, Eduardo Pondal ou Rosalía de Castro: Funga o vento por Padrón, / e un anxo ven pol-a ría, / con verbas de anunciación: / É a sombra de Rosalía! (Maturidade, 1955)
Alén da poesía, Pura Vázquez cultivou tamén outros xéneros, como a literatura infantil, adoito a catro mans canda a súa irmá Dora Vázquez. Foi nomeada membro correspondente da Academia o 22 de xuño de 1948 a proposta de Francisco Vales Villamarín, Antonio Couceiro Freijomil e Leandro Carré Alvarellos o 22 de xuño de 1948.